کد مطلب:327962 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:392
قدر جامع اقوال لغویین درباره نفل و غنیمت
هرچند لغویین درباره معنی «نفل» و «غنیمت» الفاظ و بیانات گوناگونی را به كار برده اند، لكن پس از بررسی گفتار ایشان، می توان قدر مشتركی را برای آنها در نظر گرفت.
توضیح آن كه: پیش از این گفتیم كه «نفل» و كلماتی كه از این ماده مشتق شده، به معنی زاید بودن بر اصل، هبه، كار غیر واجب، نوه، سه شبی كه پس از سه شب اوّل ماه است، یك نوع زینت برای زنان و نیز به معنی نفی و دور كردن و مانند اینها آمده است. از این معانی چنین بر می آید كه بر هر شیء زاید بر استحقاق و مورد نظر، و بر هر امری كه خارج از روش عرف و غیر حتمی باشد و به گونه ای در خور استحقاق نباشد، «نفل» اطلاق می شود.
در معانی «غنم» و «غنیمت» گفته اند: غنم و غنیمت به معنی دست یافتن و رسیدن و ظفر یافتن به چیزی بدون مشقّت و رنج است. از بررسی مفاهیم آن چنین بر می آید كه قدر جامع آن معانی این است: به هر شیء كه به تصرّف كسی در آید و عاید وی گردد، بدون این كه در ازای آن عوضی بدهد، و در برخی موارد بدون این كه رنجی تحمّل نماید و خارج از انتظار باشد، «غنم» و «غنیمت» گفته می شود.
اگر كسی بگوید: بر اموالی كه در جنگ به تصرّف می آورند، غنیمت اطلاق می كنند; در صورتی كه برای به دست آوردن آن زحمات طاقت فرسایی را تحمّل می نمایند; می گوییم: برای جنگ و غلبه بر دشمن، مشقت و رنج را بر خود هموار می سازند، نه برای به دست آوردن غنیمت. معلوم است پس از غلبه بر دشمن، جمع آوری غنایم هیچ گونه سختی و رنجی ندارد; بنابراین «غنیمت» یكی از مصادیق «نفل» به حساب می آید، چون زاید بر انتظار است. نسبت بین «نفل» و «غنیمت» عموم و خصوص مطلق است; یعنی هر غنیمتی از انفال است، ولی هر نفلی غنیمت نیست; زیرا مفهوم «نفل» گستردگی بیش تری دارد و علاوه بر عدم انتظار و پرداخت عوض، عدم استحقاق را نیز شامل می گردد.
توضیح آن كه: پیش از این گفتیم كه «نفل» و كلماتی كه از این ماده مشتق شده، به معنی زاید بودن بر اصل، هبه، كار غیر واجب، نوه، سه شبی كه پس از سه شب اوّل ماه است، یك نوع زینت برای زنان و نیز به معنی نفی و دور كردن و مانند اینها آمده است. از این معانی چنین بر می آید كه بر هر شیء زاید بر استحقاق و مورد نظر، و بر هر امری كه خارج از روش عرف و غیر حتمی باشد و به گونه ای در خور استحقاق نباشد، «نفل» اطلاق می شود.
در معانی «غنم» و «غنیمت» گفته اند: غنم و غنیمت به معنی دست یافتن و رسیدن و ظفر یافتن به چیزی بدون مشقّت و رنج است. از بررسی مفاهیم آن چنین بر می آید كه قدر جامع آن معانی این است: به هر شیء كه به تصرّف كسی در آید و عاید وی گردد، بدون این كه در ازای آن عوضی بدهد، و در برخی موارد بدون این كه رنجی تحمّل نماید و خارج از انتظار باشد، «غنم» و «غنیمت» گفته می شود.
اگر كسی بگوید: بر اموالی كه در جنگ به تصرّف می آورند، غنیمت اطلاق می كنند; در صورتی كه برای به دست آوردن آن زحمات طاقت فرسایی را تحمّل می نمایند; می گوییم: برای جنگ و غلبه بر دشمن، مشقت و رنج را بر خود هموار می سازند، نه برای به دست آوردن غنیمت. معلوم است پس از غلبه بر دشمن، جمع آوری غنایم هیچ گونه سختی و رنجی ندارد; بنابراین «غنیمت» یكی از مصادیق «نفل» به حساب می آید، چون زاید بر انتظار است. نسبت بین «نفل» و «غنیمت» عموم و خصوص مطلق است; یعنی هر غنیمتی از انفال است، ولی هر نفلی غنیمت نیست; زیرا مفهوم «نفل» گستردگی بیش تری دارد و علاوه بر عدم انتظار و پرداخت عوض، عدم استحقاق را نیز شامل می گردد.